همانطور که میدانیم روماتیسم و آرتروز دو بیماری مفصلی هستند که ممکن است گاها با یکدیگر اشتباه گرفته شوند. هر دو این بیماری باعث درد و سفتی مفاصل می شوند اما دارای تفاوت‌های قابل توجهی نیز هستند.

بیش از آنکه تفاوت بین روماتیسم و آرتروز را بیان کنیم بهتر است برای هر کدام یک معرفی کوتاهی انجام دهیم.

روماتیسم عموما به گروهی از بیماری‌های خودایمنی اطلاق می‌شود که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های سالم بدن، به ویژه مفاصل، حمله می‌کند و باعث التهاب و درد مزمن در مفاصل و بافت‌های همبند بدن می‌شوند. این بیماری‌ها اغلب باعث محدود شدن حرکت و کاهش کیفیت زندگی می‌شوند. از انواع شایع روماتیسم میتوان به آرتریت روماتوئید, لوپوس و پسوریازیس اشاره کرد. هنوز علت دقیق بسیاری از انواع روماتیسم ناشناخته است.

علائم:

درد مفاصل

تورم مفاصل

سفتی مفاصل

خستگی

تب

کاهش وزن

بثورات پوستی

آرتروز یا استئوآرتریت یک بیماری مفصلی شایع است که با تخریب تدریجی غضروف محافظتی انتهای استخوان‌ها در مفاصل همراه است. این بیماری به مرور زمان پیشرفت می‌کند و می‌تواند باعث درد، تورم، سفتی و محدودیت حرکتی در مفاصل شود. غضروف بافتی نرم و لغزنده است که انتهای استخوان‌ها را می‌پوشاند و به آن‌ها اجازه می‌دهد به راحتی روی هم بلغزند. در آرتروز، این غضروف به تدریج نازک شده و از بین می‌رود.

علائم:

درد مفاصل: درد معمولا با فعالیت بدتر می‌شود و با استراحت بهتر می‌شود.

سفتی مفاصل: به‌خصوص در صبح یا پس از مدت طولانی بی‌حرکتی، مفاصل احساس سفتی می‌کنند.

تورم مفاصل

تغییر شکل مفاصل در مراحل پیشرفته بیماری

تخریب غضروف و ساییده شدن استخوان ها روی هم

علت بیماری:

روماتیسم یک بیماری‌های خودایمنی مفصلی است که عوامل ژنتیکی، هورمونی , محیطی و سیستم ایمنی بدن در ایجاد این بیماری‌ نقش دارند. اما آرتروز به دلیل ساییدگی و پارگی تدریجی غضروف محافظتی انتهای استخوان‌ها ایجاد می‌شود و عواملی مانند افزایش سن، چاقی، آسیب‌های قبلی مفصل، ژنتیک و برخی بیماری‌های متابولیک در ایجاد آرتروز نقش دارند.

علائم:

در هر دو بیماری بیمار مخصوصا در صبح یا بعد از مدت طولانی بی‌حرکتی، در مفاصل احساس درد یا سفتی میکند. اما تفاوتهای اصلی شان در میزان علائم به شرح زیر است:

شروع و پیشرفت علائم روماتیسم(مثلاً آرتریت روماتوئید) معمولا ناگهانی و سریع است اما علائم آرتروز تدریجی و آهسته است.

در روماتیسم معمولاً مفاصل کوچک مانند ران , مچ دست، انگشتان و مچ پا درگیر می‌شوند و ممکن است به صورت متقارن در هر دو طرف بدن دیده شود. اما در آرتروز معمولاً مفاصل بزرگ‌تر مانند زانو، دست, لگن و ستون فقرات درگیر می‌شوند.

در روماتیسم علاوه بر درد مفاصل، ممکن است علائم دیگری مانند خستگی، تب، کاهش وزن، بثورات پوستی و درد عضلانی و درگیری ریه، کلیه یا قلب نیز وجود داشته باشد. اما در آرتروز معمولاً علائم به مفصل محدود می‌شود.

نحوه تشخیص:

پزشک برای تشخیص هر دو این بیماری پس از بررسی سابقه پزشکی بیمار, معاینه فیزیکی انجام داده و آزمایش های مختلفی مانند آزمایش خون، اشعه ایکس، MRI، اسکن اولتراسوند یا ترکیبی از این موارد در صورت نیاز از بیمار درخواست میکند.

تفاوت‌های تشخیصی در تفاوت بین روماتیسم و آرتروز:

در آزمایش خون برای روماتیسم معمولاً نشانگرهای التهابی و آنتی‌بادی‌های خاص مثبت هستند. اما در آرتروز معمولاً آزمایش‌های خون طبیعی است، مگر اینکه بیماری زمینه‌ای دیگری وجود داشته باشد.

در رادیوگرافی روماتیسم ممکن است در مراحل اولیه تغییرات مشخصی دیده نشود، اما با پیشرفت بیماری تغییرات تخریبی در مفاصل مشاهده می‌شود. اما برای آرتروز معمولاً تغییرات تخریبی مانند باریک شدن فضای مفصلی و تشکیل زائده‌های استخوانی دیده می‌شود.

در سونوگرافی برای روماتیسم التهاب غشای سینوویال و وجود مایع در مفصل را نشان می‌دهد. اما برای آرتروز ممکن است تغییرات تخریبی در غضروف و استخوان‌ها را نشان دهد.

در MRI برای روماتیسم التهاب بافت‌های نرم، ضایعات غضروفی و تغییرات استخوانی را با جزئیات نشان می‌دهد.  اما برای آرتروز تغییرات تخریبی غضروف و استخوان‌ها را به خوبی نشان می‌دهد.