کم خونی یا فقرآهن

خون انسان از سه دسته سلول تشکیل شده است

Û±-     گلبول های سفید Ú©Ù‡ وظیفه دفاع از بدن در مقابل بیماری را بر عهده دارند

Û²-     پلاکت ها (اصطلاحاً چسب خون) Ú©Ù‡ وظیفه انعقاد خون Ùˆ جلوگیری از خونریزی را بر عهده دارند

Û³-     گلبول قرمز Ú©Ù‡ سلولهایی قرمز رنگ دایره ای Ùˆ بدون هسته Ú©Ù‡ وظیفه اکسیژن رسانی به بافت ها وگرفتن دی اکسید کربن از آنها را بر عهده دارند این سلولها توسط مغز استخوان تولید Ù…ÛŒ شوند Ùˆ وارد جریان خون Ù…ÛŒ شوند Ú©Ù‡ عمرشان حدود Û±Û²Û° روز است علت رنگ قرمز این سلولها وجود پروتئینی غنی از آهن است Ú©Ù‡ هموگلوبین نام دارد این پروتئین در اکسیژن رسانی به بافت ها نقش کلیدی دارد

Ú©Ù… خونی؟ ÛŒØ¹Ù†ÛŒ کاهش گلبول های قرمز خون Ú©Ù‡ دارای علائم ØŒ نشانه ها Ùˆ روش های درمانی است Ú©Ù‡ در ادامه به آنها  خواهیم پرداخت.

علائم و نشانه های کم خونی

• وقتی فردی دچار Ú©Ù… خونی Ù…ÛŒ شود بافت های بدن فرد به اندازه کافی اکسیژن دریافت نکرده Ùˆ قلب برای رساندن اکسیژن کافی به بافت ها Ùˆ سلولها باید با طپش های بیشتر ØŒ سخت تر کار کند Ùˆ در نتیجه فرد با علائم زیر روبرو خواهد شد .
• احساس سستی Ùˆ یا خستگی همیشگی Ùˆ یا هنگام فعالیت همراه با احساس سرما در دست ها Ùˆ پاها
• سرگیجه Ùˆ سیاهی پیش چشم هنگام برخاستن از جا
• سردرد ØŒ عدم تمرکز
• رنگ پریدگی چهره ØŒ کمرنگ شدن بستر ناخن ØŒ حالت تهوع
• تند شدن ریتم تنفس Ùˆ طپش قلب
• یبوست ØŒ Ú©Ù… اشتهایی Ùˆ تحریک پذیری (عصبی شدن Ùˆ Ú©Ù… حوصلگی)
• درد در قفسه سینه
• تمایل به خوردن چیزهای غیر عادی مانند : خاک ØŒ Ú¯Ú† ØŒ مهر نماز ØŒ یخ
• تیرگی زیر چشم

در ابتدا باید متذکر شوم که مطمئن ترین راه تشخیص کم خونی انجام آزمایش خون است

علل به وجود آمدن کم خونی

رژیم های غذایی :

–         به طور قطع Ù…ÛŒ توان گفت Ú©Ù‡ رژیم های غذایی یکی از مهمترین عوامل Ú©Ù… خونی است زیرا گاهی فرد بدون اطلاع Ùˆ بدون مشورت با کارشناس تغذیه شروع به گرفتن رژیم های سخت مانند گیاه خواری برای اهداف مختلف مانند : لاغری Ùˆ کاهش وزن Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ متاسفانه حتی موادی نظیر : مواد غذایی بدون آهن ØŒ گروه ویتامین ب ،‌اسید فولیک ØŒ ب Û±Û² واستفاده نکردن از مواد غذایی Ú©Ù‡ حاوی ویتامین Ø« هستند هر چند این ویتامین در Ú©Ù… خونی نقش مهمی ندارد ولی وجودش باعث جذب آهن در دستگاه گوارش Ù…ÛŒ شود نیز از سبد غذایی حذف کرده Ú©Ù‡ برخی از این مواد باعث تخریب Ùˆ برداشت بیش از حد گلبول های قرمز خون Ù…ÛŒ شود

–         استفاده مداوم از چای ،‌ قهوه به خصوص بلافصله پس از صرف غذا Ù…ÛŒ تواند باعث کاهش جذب قابل ملاحضه آهن در بدن شود

–         هیچ گاه همراه با غذاهای گوشتی Ùˆ غذاهای غنی از آهن از لبنیاتی مانند ماست ØŒ دوغ استفاده نکنید زیرا این مواد در دستگاه گوارش مانع از جذب آهن موجود در مواد Ù…ÛŒ شوند

کاهش تولید گلبول قرمز در مغز استخوان :  Ú¯Ø§Ù‡ÛŒ ممکن است Ú©Ù… خونی به دلیل اختلال تولید گلبول قرمز در مغز استخوان انجام پذیرد Ú©Ù‡ دلائل متفاوتی از قبیل : قرار گرفتن در مقابل تشعشعات رادیو اکتیو Ú©Ù‡ باعث التهاب Ùˆ اختلال در مغز استخوان Ù…ÛŒ شود انجام پذیرد  

خونریزی Ùˆ از دست دادن خون : Ø¬Ø±Ø§Ø­ÛŒ های سنگین ØŒ بریدگی ØŒ خونریزی دستگاه گوارش Ùˆ حتی قاعدگی های طولانی Ù…ÛŒ  توانند باعث از دست دادن خون Ùˆ در نتیجه فقر آهن شوند .

تداخل دارویی : Ù…صرف داروهای آنتی بیوتیک Ùˆ همچنین داروهای ضد التهاب در دستگاه گوارش اختلال ایجاد کرده Ùˆ باعث کاهش جذب آهن Ùˆ گروه ویتامین ب Ù…ÛŒ شوند

افزایش تخریب گلبول های قرمز ØŒ بیماری : Ù‡Ù…یشه علت Ú©Ù… خونی استفاده نکردن از موادی Ú©Ù‡ حاوی ویتامین های گروه  ب ØŒ ویتامین Ø« است دلیل Ú©Ù… خونی نیست در برخی موارد علت Ú©Ù… خونی بیماریی است Ú©Ù‡ فرد به آن مبتلا Ù…ÛŒ باشد گاهی بدن دچار بیماری های خود ایمنی Ù…ÛŒ شود Ùˆ به اشتباه سلولهای مفید را هدف قرار داده Ùˆ از بین Ù…ÛŒ برد

بارداری : Ø²Ù…ان بارداری زمانی است Ú©Ù‡ کودک با تغذیه از بدن مادر رشد کرده Ùˆ مادر را نیازمند به دریافت مواد ضروری  Ù…ÛŒ نماید

اسهال مزمن : Ø¨Ù‡ دلیل طولانی شدن مدت زمان اسهال مواد مورد نیاز بدن در این مدت به درستی جذب نمی شود

تغذیه با شیر مادر : Ù†ÙˆØ²Ø§Ø¯Ø§Ù†ÛŒ Ú©Ù‡ معمولاً با شیر مادر تغذیه نمی شوند بیش از دیگر نوزادان دچار Ú©Ù… خونی Ùˆ فقر آهن  Ù…ÛŒ شوند علت این موضوع مربوط است به این Ú©Ù‡ جذب آهن از طریق شیر مادر سریعتر Ùˆ مطمئن تر از شیر خشک است پس توصیه Ù…ÛŒ شود تا حداقل یک سالگی نوزاد را از شیر مادر تغذیه کنند

درمان کم خونی یا فقرآهن در طب سنتی

درمان کم خونی بستگی به علل ایجاد کننده آن دارد

• خوردن صبحانه  : ØµØ¨Ø­Ø§Ù†Ù‡ یکی از مهمترین وعده های غذایی است Ú©Ù‡ ØµØ±Ù اگر مفصل باشد Ú†Ù‡ بهتر زیرا بدن پس از Û¸ ساعت استراحت آماده دریافت Ùˆ جذب هر نوع ماده حیاتی است
• عسل : Ø¹Ø³Ù„ یکی از غنی ترین مواد غذایی است Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ تواند در پیشگیری Ùˆ همچنین درمان Ú©Ù… خونی نقش کلیدی داشته باشد  Û±Û°Û° گرم عسل حاوی Û¶ میلی گرم آهن است Ú©Ù‡ در مقایسه با جگر گوسفند Ú©Ù‡ فقط حاوی Û± میلی گرم آهن است مقدار قابل توجهی انرژی Ùˆ همچنین مواد حیاتی را در خود دارد Ú©Ù‡ همچنین ضعف عمومی را نیز از بین Ù…ÛŒ برد
• انواع گوشت قرمز ØŒ جگر ØŒ قلوه ØŒ ماهی ØŒ زرده ÛŒ تخم مرغ
• میوه ها ØŒ سبزیجات ،صیفی جات ØŒ حبوبات ØŒ خشکبار ØŒ جوانه ها :
• بهترین میو های خونساز به ترتیب : گیلاس ØŒ پسته تازه ØŒ انارکه این سه در میان میوه ها از بهترین ها هستند ØŒ Ù‡Ù„Ùˆ ØŒ زرد آلو ØŒ  شاه توت ،آلو سیاه ØŒ  ØŒØ§Ù†Ø¨Ù‡ ØŒ سیب ØŒ آناناس ØŒ بادام درختی تازه  ØŒ ریواس ØŒ پرتقال ØŒ طالبی ØŒ گلابی ØŒ خربزه ØŒ لیموترش ØŒ توت فرنگی ØŒ گریپ فروت ØŒ
• سبزجات ØŒ صیفی جات  : ÛŒÙˆÙ†Ø¬Ù‡(شبدر)Ú©Ù‡ یکی از بهترین ها در میان سبزیجات است ،‌جعفری ØŒ ریحان سبز Ùˆ بنفش ØŒ تره ØŒ شاهی ØŒ ترخون ØŒ مرزه ØŒ برگ تربچه ØŒ بولاغوتی،کاهو ،،خیار سبز ØŒ گوجه فرنگی ØŒ هویج ØŒ سیب زمینی ØŒ چغندر قند ،‌ لبو ØŒ کلم پیچ ،کلم بروکلی ،‌ شلغم Ùˆ انواع دیگر سبزیجاتی Ú©Ù‡ دارای برگ سبز تیره هستند
• حبوبات : Ø¹Ø¯Ø³ ØŒ ماش، انواع لوبیا  ØŒâ€Œ نخود و….
• خشکبار : Ù¾Ø³ØªÙ‡ ØŒ فندق ،‌بادام هندی ØŒ بادام زمینی ،‌ بادام درختی ،‌برگه هلو ØŒ برگه زردآلو
• جوانه ها : Ø¬ÙˆØ§Ù†Ù‡ ÛŒ گندم ØŒ جوانه جو Ùˆ از همه مهمتر جوانه تخم یونجه(شبدر) ØŒ جوانه عدس Ùˆ جوانه ماش
• شیر بادام : Ù…غز بادام درختی Û²Ûµ گرم آب ولرم دو لیوان عسل Û³ قاشق غذاخوری داخل مخلوط Ú©Ù† ریخته پس از خرد شدن مغز بادام مخلوط به رنگ شیر در آمده قبل از صبحانه میل نمایید
• زرده تخم مرغ : Ø²Ø±Ø¯Ù‡ تخم مرغ Û² عدد عسل دو قاشق چایخوری لیموترش تازه جند قطره Ù‡Ù…Ù‡ را داخل ظرف ریخته با مخلوط Ú©Ù† دستی بزنید تا مخلوط به صورت یک دست Ùˆ سفید در آید قبل Ùˆ یا همراه با صبحانه میل کنید  
• آب کاهو : Ù…قداری کاهو را با چوب وسط داخل آب میوه گیری آب بگیرید مقداری عسل اضافه کرده میل کنید
• آب خیارسبزه : Ù…قداری خیارسبزه را آب بگیرید چند قطره لیموترش تازه Ùˆ چند قاشق عسل اضافه کنید Ùˆ میل کنید
• عصازه جگر : Ø¨ÛŒ Ø´Ú© عصاره جگر یکی از غنی ترین منابع آهن است Ú©Ù‡ به این صورت Ú©Ù‡ گفته Ù…ÛŒ شود استفاده نمایید Û±Û°Û° گرم جگر گوسفند را بعد از شستشو Ùˆ خرد کردن داخل بطری در بسته ریخته Ùˆ به مدت چند ساعت داخل ظرف آبجوش قرار دهید سپس بعد از گذشت این زمان عصاره ای Ú©Ù‡ زیر جگر جمع شده است را صاف کرده مقداری آب لیمو ترش در صورتی Ú©Ù‡ دسترسی به لیموترش تازه دارید Ùˆ در غیر اینصورت از آب لیمو شیشه Ùˆ Ú©Ù…ÛŒ پودر آویشن Ùˆ یا پودر رزماری به عنوان طعم دهنده اضافه کرده Ùˆ میل نمایید این عمل را در هفته دو الی سه مرتبه انجام دهید
• معجون Ú¯Ù„ قند : ÛŒÚ©ÛŒ از بهترین روش های درمان Ú©Ù… خونی استفاده از Ù…عجون Ú¯Ù„ قند Ø§Ø³Øª . لازم است برای مصرف برای بزرگسالان: ۱تا۲ قاشق مربا خوری، Û³Û³ بار در روز، نیم ساعت بعد از غذا
• کودکان بالای دو سال: Û± قاشق چای خوری، Û³ بار در روز، نیم ساعت بعد از غذا

نکته ی مهم

اگر دچار کم خونی نیستید هرگز مبادرت به مصرف مقادیر زیاد آهن نکنید زیرا تولید مسمومیت می کند