كبد

     

درباره و عملكرد- کبد بزرگترین ارگان داخلی بدن است.

- بیش از 500 عملکرد حیاتی بدن، از جمله مبارزه با انواع ویروس و عفونت به عهده کبد است.

- کبد با تولید پروتئین و هورمون در سراسر بدن، نقش مهمی را در حفظ سطح نرمال قند خون ایفا می‌کند.

- کبد تنها عضوی است که می‌تواند خود را بازسازی (ترمیم) کند؛ به همین دلیل است که افراد می‌توانند بخشی از کبد خود را اهدا کنند.

- کبد حدود 10 درصد از جریان خون را مصرف می‌کند و در هر دقیقه حدود دو لیتر خون پمپاژ می‌کند.

متاسفانه بیماری‌های کبدی با هیچ علامت ظاهری همراه نیستند و بیمار زمانی از آن مطلع می‌شود که کار از کار گذاشته است. سرطان کبد، نارسایی کبد، سیروز، هپاتیت و هموکروماتوز شایع‌ترین مشکلات کبد هستند.

انواع سبزیجات، گریپ فروت، گردو، لیمو، آووکادو، چای سبز، سیر، چغندر، سبزیجات با برگ‌های سبز پررنگ و زردچوبه مهمترین غذاهایی هستند که کبد را سالم نگه می‌دارند.

 Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از غذاهای آماده Ùˆ حاضری، الکل Ùˆ سیگار، روغن Ùˆ غذاهای سرخ کرده Ùˆ عدم تحرک، مهمترین دلایل آسیب به کبد هستند.



سموم زیان‌آور برای کبد

از مصرف بعضی از این سموم باید کاملاً پرهیز کرد Ùˆ مابقی را باید با احتیاط مصرف کرد. 

مصرف بیش از حد مکمل آهن : Ù…Ù…Ú©Ù† است سبب آسیب جدی به Ú©Ø¨Ø¯ Ø´ÙˆØ¯. زیرا بدن، راهی برای دفع آهن اضافی ندارد، درنتیجه آن را در اندام‌ها Ùˆ بافت‌های بدن از جملهکبد Ø§Ù†Ø¨Ø§Ø´ØªÙ‡ می‌کند. انباشته شدن آهن در Ú©Ø¨Ø¯ Ø³Ø¨Ø¨ آزردگی Ú©Ø¨Ø¯ Ùˆ در نهایت «سیروز» Ú©Ø¨Ø¯ÛŒ می‌شود. علاوه بر این، آهن اضافی خطر ابتلا به سرطان Ú©Ø¨Ø¯Ø±Ø§ نیز افزایش می‌دهد. معمولاً بیش از 45 میلی‌گرم آهن در روز برای افراد بالای 14 سال توصیه نمی‌شود. برای کودکان Ùˆ اطفال باید کمتر از این مقدار باشد Ùˆ فقط با تجویز پزشک مصرف شود. 

نکته‌ای در مورد بیماری هموکروماتوز : Ù‡Ù…وکروماتوز یا بیماری سرریز آهن در خون، یک بیماری مادرزادی است Ú©Ù‡ در آن بدن بیش از حد نیاز آهن جذب می‌کند Ùˆ آن را در اندام‌های مختلف از جملهکبد Ø°Ø®ÛŒØ±Ù‡ می‌کند. اگر این بیماری درمان نشود منجر به آسیب Ú©Ø¨Ø¯ÛŒ خواهد شد. بنابراین به محض تشخیص این بیماری در فرد باید برای جلوگیری از عوارض بیشتر از جمله بیماری‌های Ú©Ø¨Ø¯ÛŒØŒ سیروز، نارسایی Ú©Ø¨Ø¯ØŒ سرطان Ú©Ø¨Ø¯ØŒ بیماری‌های قلبی، آرتروز Ùˆ دیابت، حتما به درمان آن اقدام نمود. 

مصرف بیش از حد مکمل‌ها :‌ ÛŒÚ© رژیم غذایی متنوع به اندازه‌ی کافی ویتامین Ùˆ مواد معدنی به بدن ما می‌رساند. اما بعضی از افراد ممکن است برای جبران کمبود بعضی از مواد معدنی Ùˆ ویتامین‌ها نیاز به مکمل داشته باشند. اما دوز بالای مکمل‌ها را نباید هیچگاه بدون دستور پزشک مصرف کرد. اگراز مکمل‌ها استفاده می‌کنید به خاطر داشته باشید Ú©Ù‡ ممکن است عوارض جانبی یا تداخل دارویی داشته باشند. مصرف بیش از حد مکمل‌ می‌تواند به Ú©Ø¨Ø¯ Ø¢Ø³ÛŒØ¨ برساند. بهتر است از پیش از مصرف هر نوع مکملی از پزشک مشورت بخواهید. 

سیگار : Ø¨Ø§ مصرف سیگار احتمال آسیب Ú©Ø¨Ø¯ÛŒ Ùˆ ابتلا به سرطان Ú©Ø¨Ø¯ Ø§ÙØ²Ø§ÛŒØ´ می‌یابد. همچنین تواناییکبد Ø¨Ø±Ø§ÛŒ دفع سموم کاهش می‌یابد. همچنین مصرف سیگار اثرات منفی بعضی از داروها بر Ú©Ø¨Ø¯ Ø±Ø§ افزایش می‌دهد. 

کانابیس : Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ مداوم از کانابیس سبب آسیب  Ú©Ø¨Ø¯ÛŒ می‌شود. همچنین تحقیقات نشان می‌دهند Ú©Ù‡ مصرف کانابیس عملکرد سیستم ایمنی را مختل می‌کند Ùˆ در نتیجه احتمال ابتلا به انواع بیماری‌ها افزایش می‌یابد. به این ترتیب، کانابیس را نباید بطور مکرر Ùˆ مداوم مصرف کرد. افراد مبتلا به هپاتیت C Ú©Ù‡ هر روز کانابیس مصرف می‌کنند، به احتمال بیشتری مبتلا به فیبروز شدید می‌شوند Ú©Ù‡ به سیروز منتهی می‌شود. 

مواد مخدر : Ø¯Ø± حالی Ú©Ù‡ موادی مانند هروئین Ùˆ مورفین به خودی خود برای Ú©Ø¨Ø¯ Ù…ضر نیستند، اما موادی Ú©Ù‡ با آنها ترکیب می‌شوند به Ú©Ø¨Ø¯ Ø¢Ø³ÛŒØ¨ می‌رسانند. آمفتامین، کوکائین Ùˆ اکستازی مواد مخدری هستند Ú©Ù‡ منجر به آسیب Ú©Ø¨Ø¯ÛŒ Ùˆ در نهایت نارسایی Ú©Ø¨Ø¯ÛŒ می‌شوند. 

مصرف بیش از حد  ÙˆÛŒØªØ§Ù…ین A : Ø¢ÛŒØ§ می‌دانید Ú©Ù‡ 50 تا 80 درصد Ú©Ù„ ویتامین‌‌A در بدن در Ú©Ø¨Ø¯ Ø°Ø®ÛŒØ±Ù‡ می‌شود؟ به همین دلیل است Ú©Ù‡ مصرف بیش از حد آن می‌تواند به Ú©Ø¨Ø¯ Ø¢Ø³ÛŒØ¨ برساند. میزان مصرف ویتامین A به سن Ùˆ جنس فرد بستگی دارد. اگر زیاد الکل مصرف می‌کنید، سابقه بیماری Ú©Ø¨Ø¯ÛŒ دارید، کلسترول بالا یا کمبود پروتئین شدید دارید، باید مقدار کمتری ویتامین A مصرف کنید. میزان مصرف مجاز روزانه برای بزرگسالان 3000 میکروگرم Ùˆ برای خردسالان خیلی کمتر از این مقدار است. حتماً برای مصرف این مکمل با پزشک مشورت کنید. 

بعضی از داروهای تجویزی : Ú©Ø¨Ø¯ Ù†Ù‚Ø´ مهمی در فرآوری داروها دارد Ùˆ بعضی از داروها مانند کدئین، کورتیکواستروئیدها (برای کاهش التهاب)ØŒ تتراسایکلین، بنزودیازوفن (برای کاهش استرس Ùˆ اضطرب) برای Ú©Ø¨Ø¯ Ø²ÛŒØ§Ù†â€ŒØ¢ÙˆØ± هستند. Ùˆ بعضی از داروها مانند دیازوپام Ùˆ تمازوپام باید با احتیاط مصرف شوند. فقط داروهایی را Ú©Ù‡ پزشک تجویز می‌کند مصرف کنید Ùˆ از خوددرمانی بپرهیزید. به یاد داشته باشید Ú©Ù‡ بسیاری از داروها اگر به میزان توصیه‌شده‌ی پزشک مصرف شوند، خطری برای Ú©Ø¨Ø¯ Ù†Ø¯Ø§Ø±Ù†Ø¯. 

استامینوفن : Ù…صرف استامینوفن بدون تجویز پزشک، بطور طولانی مدت یا با دوز بالا می‌تواند باعث آسیب Ú©Ø¨Ø¯ÛŒ شود. میزان مجاز مصرف استامینوفن برای بزرگسالان بدون سابقه بیماری Ú©Ø¨Ø¯ÛŒ 500 تا 1000 میلیگرم در هر 4 تا 6 ساعت ØŒ Ùˆ حداکثر 4000 میلی‌گرم در شبانه روز است. اما افراد مبتلا به بیماری‌های Ú©Ø¨Ø¯ÛŒ نباید بیش از 2000 میلیگرم در روز استامینوفن مصرف کنند. کسانی Ú©Ù‡ الکل مصرف می‌کنند، باید به ندرت استامینوفن مصرف کنند. زیر الکل Ø´Ú©Ù„ فرآوری استامینوفن در Ú©Ø¨Ø¯ Ø±Ø§ تغییر می‌دهد Ùˆ منجر به انباشته شدن سموم در Ú©Ø¨Ø¯ Ù…ی‌شود. 

نمک : Ø­ØªÙ…اً می‌دانید Ú©Ù‡ مصرف زیاد نمک، فشار خون را افزایش می‌دهد، اما می‌دانستید Ú©Ù‡ فشارخون بالا با بیماری Ú©Ø¨Ø¯Ú†Ø±Ø¨ مرتبط است؟ سعی کنید میزان نمک / سدیم رژیم غذایی تان را به حداکثر یک قاشق چایخوری (2.3 گرم) در روز برسانید. 

نکته : Ø§Ø¶Ø§ÙÙ‡ وزن، چاقی، غذاهای چرب (با چربی‌های اشباع) نیز باعث آسیب Ú©Ø¨Ø¯ÛŒ Ùˆ بیماری‌هایکبدی می‌شود. 

بیماریهای کبد و راه های درمان

با توجه به آمار رو به رشد بیماریهای Ú©Ø¨Ø¯ÛŒ در ابتدا به بیماریهای شایع تر Ú©Ø¨Ø¯ÛŒ Ùˆ مشکلات ناشی از این بیماریها میپردازیم Ùˆ راههای پیشگیری Ùˆ درمان را عنوان مینماییم :

اگر نگاهی به نمودار علل مرگ Ùˆ میر Ú©Ù‡ مربوط به انگلستان است بیندازیم ØŒ این نمودار نشان می‌دهد Ú©Ù‡ میزان مرگ Ùˆ میر در اثر بیمارهای Ú©Ø¨Ø¯ÛŒ نسبت به دلایل دیگر مرگ ‌ومیر، از سال 1971 تا سال 2008  Ø¨Ø§Ù„غ بر 250 درصد رشد داشته است Ùˆ کماکان رو به افزایش است .

در ایران هم مثل سایر کشورها موج بیماریهای Ú©Ø¨Ø¯ÛŒ رو به گسترش است Ùˆ در میان بیماریهای Ú©Ø¨Ø¯ÛŒ ØŒ بیماری وجود دارد بنام Ú©Ø¨Ø¯ Ú†Ø±Ø¨ Ú©Ù‡ شامل 2 نوع Ú©Ø¨Ø¯ Ú†Ø±Ø¨ الکلیک Ùˆ غیرالکلیک میباشد ØŒ ما در این فرصت به لحاظ اینکه  Ú©Ø¨Ø¯ Ú†Ø±Ø¨ غیرالکلیک شیوع بیشتری داشته Ùˆ فراگیر شده در مورد این نوع Ú©Ø¨Ø¯Ú†Ø±Ø¨ بحث را دنبال میکنیم .

بیماری Ú©Ø¨Ø¯ Ú†Ø±Ø¨ : Ú©Ø¨Ø¯ Ú†Ø±Ø¨ یکی از بیماری های شایع است ØŒ معمولا به دلایل عادات غذایی نامناسب Ùˆ عدم تحرک حاصل Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ در صورت درمان نشدن مشکلات زیادی برای سلامتی افراد ایجاد Ù…ÛŒ کند

کبد Ú†Ø±Ø¨ شایع ترین بیماری Ú©Ø¨Ø¯ÛŒ در سراسر جهان است در کشور خودمان هم Ú©Ø¨Ø¯ Ú†Ø±Ø¨ حداقل 30 الی 40 درصد جامعه ایرانی را به خود مبتلا کرده است.

بطور Ú©Ù„ÛŒ این بیماری 3 مرحله  Ø§Ø² پیشرفت دارد. مرحله اول بیماری، Ú©Ø¨Ø¯ Ú†Ø±Ø¨ درجه یک نام دارد Ú©Ù‡ درآن تجمع چربی تنها در بخش خارجی Ú©Ø¨Ø¯ ØµÙˆØ±Øª Ù…ÛŒ گیرد. در این نوع ØŒ سلول های چربی عملکردکبد Ø±Ø§ تحت تاثیر قرار نمی دهند

در Ú©Ø¨Ø¯ Ú†Ø±Ø¨ درجه دو Ùˆ درجه سه، چربی به داخل سلول ها راه Ù…ÛŒ یابد Ùˆ عملکرد Ú©Ø¨Ø¯ Ø±Ø§ با اشکال روبه رو Ù…ÛŒ کند. در نتیجه بیمار به درمان کامل Ùˆ سریع نیاز دارد.

این بیماری بیشتر در افراد چاق بروز میکند. به گفته پزشکان ۷۵ درصد افراد چاق در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. اما

کبد Ú†Ø±Ø¨ فقط مختص افراد چاق نیست Ùˆ لاغر بودن، لزوما به این معنا نیست Ú©Ù‡ شخص در بدنش چربی ندارد.

افراد لاغر هم Ù…ÛŒ ‌توانند با مصرف چربی Ùˆ روغن فراوان گرفتار Ú©Ø¨Ø¯ Ú†Ø±Ø¨ شوند. آنها با توجه به نداشتن علایم واضحی چون Ø´Ú©Ù… بزرگ Ùˆ Ú©Ù… بودن وزنشان تصور میکنند سالم هستند. در نتیجه غذاهای چرب Ùˆ شیرین فراوان Ù…ÛŒ خورند Ùˆ برای سوزاندن این مواد چندان فعالیتی نمی کنند.

مهمترین علل ابتلا به Ú©Ø¨Ø¯ Ú†Ø±Ø¨ :

1- زیاده روی درمصرف چربیهای غیر طبیعی

هر نوع چربی باعث ایجاد Ú©Ø¨Ø¯ Ú†Ø±Ø¨ نمیشود بلکه فقط تكه‌های‌ بافت‌ چربی‌دار، كه‌ حاوی‌ لیپوپروتئین‌ كم‌چگال‌ (همان‌ كلسترول‌ بد) هستند Ùˆ سریع رسوب میکنند ØŒ اغلب‌ در Ú©Ø¨Ø¯ Ø§Ù†Ø¨Ø§Ø´ØªÙ‡ Ù…ÛŒ شوند Ùˆ موجب بیماری Ú©Ø¨Ø¯ Ú†Ø±Ø¨ Ù…ÛŒ شوند .

2- کم تحرکی

بطور کلی کم تحرکی میتواند عامل بسیاری از بیماریها واقع شود ، بدن اشخاص کم تحرک بسیار ضعیف و آسیب پذیر است بنابراین بستر بسیار مناسبی برای رسوب چربی و مواد زائد خواهد بود .

3- مصرف برخی از داروها و مواد شیمیایی

آمیودارون ØŒ نیفیدیپین ØŒ دیلتیازوم ØŒ کلوروکین ØŒ ترکیبات کورتیکو استروئیدی، تتراساکلین داروهای هستند Ú©Ù‡ مصرف آنها Ù…ÛŒ تواند با ایجاد Ú©Ø¨Ø¯ Ú†Ø±Ø¨ همراه شود.

4-  هضم ناقص مواد در معده

بطور Ú©Ù„ÛŒ هر عاملي Ú©Ù‡ باعث ايجاد سوءهضم شود Ú©Ø¨Ø¯ Ú†Ø±Ø¨ ايجاد مي کند. معده هضم غذا را برعهده دارد Ùˆ مواد غذايي از معده به Ú©Ø¨Ø¯ Ù…ÙŠ روند، در نتيجه هر عاملي Ú©Ù‡ در معده ايجاد سوء هضم کند مي تواند در Ú©Ø¨Ø¯ Ø§Ù†Ø³Ø¯Ø§Ø¯ هاي ريز ايجاد کند Ùˆ در نهايت اين انسدادهاي ريز، Ú©Ø¨Ø¯ Ú†Ø±Ø¨ را به وجود مي آورند. بنابراين محصول هضم معده Ú©Ù‡ وارد Ú©Ø¨Ø¯ Ù…ÙŠ شود بايد از کيفيت مناسب برخوردار باشد

عوامل موثر در پیشرفت بیماری :

اضافه وزن

ضمیمه شدن بیماریهای دیگر

رژیم غذایی غیر اورگانیک

تذکر مهم : Ú©Ø³Ø§Ù†ÛŒ Ú©Ù‡ اضافه وزن دارند باید دقت داشته باشند ØŒ کاهش وزن باید به تدریج Ùˆ در یک بازه زمانی مناسب انجام شود Ùˆ مناسب ترین آن ØŒ Ú©Ù… کردن نیم تا یک کیلو وزن در هفته است زیرا لاغری سریع نیز خود یکی از عوامل زمینه ساز ابتلا به Ú©Ø¨Ø¯ Ú†Ø±Ø¨ است

علائم ابتلا به Ú©Ø¨Ø¯ Ú†Ø±Ø¨ :

بیماری Ú©Ø¨Ø¯ Ú†Ø±Ø¨ معمولا بدون علامت بوده Ùˆ تشخیص دقیق Ùˆ تعیین سطح آن فقط با سونوگرافی مشخص Ù…ÛŒ شود .

در مواردی وجود درد در قسمت سمت راست زیر دنده و یا احساس خستگی، ضعف و بی حالی از جمله علائم غیر اختصاصی این بیماری است. یعنی ممکن است این علائم مربوط به بیماری دیگری باشد

درمان گیاهی برای کبد چرب

کبد Ú†Ø±Ø¨ نیتجه‌ی رژیم غذایی نادرست، کمبود تحرک بدنی Ùˆ مصرف الکل است. Ú©Ø¨Ø¯ Ú†Ø±Ø¨ اولین مرحله آسیب Ú©Ø¨Ø¯ÛŒ است Ùˆ ممکن است در ادامه با ورم Ú©Ø¨Ø¯ Ùˆ سرطان Ú©Ø¨Ø¯ Ù‡Ù…راه شود. خوشبختانه درمان‌های گیاهی بسیاری برای این بیماری وجود دارد Ú©Ù‡ در زیر به تعدادی از آن اشاره می‌کنیم:

زرشک :  Ú©Ø¨Ø¯ Ø±Ø§ تقویت می‌کند Ùˆ عملکرد آن را بهبود می‌بخشد. البته میزان مصرف بصورت مکمل 400 میلی‌گرم در روز است. در صورت مصرف بیش از حد، باعث مسمومیت می‌شود. همچنین در زنان باردار ممکن است سبب سقط جنین شود Ùˆ بهتر است زنان باردار از مصرف بیش از اندازه‌ی آن خودداری کنند. 

ارجنگ : Ø¨Ù‡ هضم غذا Ú©Ù…Ú© می‌کند. به Ø´Ú©Ù„ تنتور در داروخانه‌ها یافت می‌شود Ùˆ میزان مصرف آن یک میلی‌لیتر در روز است. استفاده مداوم از آن سبب اسهال می‌شود. زنان باردار باید از مصرف آن پرهیز کنند. 

قاصدک : ÛŒÚ© تمیزکننده قوی Ú©Ø¨Ø¯ Ø§Ø³Øª Ùˆ آن را بصورت خام می‌توان مصرف کرد. به Ø´Ú©Ù„ تنتور یا مکمل نیز در داروخانه ها یافت می‌شود. عوارض جانبی آن ممکن است سوءهاضمه یا ورم پوستی باشد. 

ریشه‌ی کوشاد یا جنتیانا : Ø¨Ù‡ هضم غذا Ú©Ù…Ú© می‎‌کند Ùˆ عملکرد Ú©Ø¨Ø¯ Ø±Ø§ بهبود می‌بخشد. بصورت قرص مکمل در داروخانه یافت می‌شود Ùˆ روزانه 3 تا 6 قرص باید مصرف شود. عوارض جانبی شامل سردرد خفیف است.

گُلدن سیل (Golden seal) : تصفیه کننده Ú©Ø¨Ø¯ Ø§Ø³Øª. در صورتی Ú©Ù‡ مکمل آن را مصرف می‌کنید حدود 4 تا 6 گرم در روز کافی است. عوارض جانبی شامل مشکلات هاضمه، عصبیت است. زنان باردار از مصرف آن باید پرهیز کنند. Ù…نبع : پارسي طب